Επισκεφθήκαμε το Μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού της περιοχής Μαυρατζαίων και σας παραθέτουμε ένα μικρό κείμενο με την ιστορία του και με πολλές φωτογραφίες από τον περίβολο της επιβλητικής αυτής μονής
Το μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού είναι χτισμένο κοντά στην παλαιά πρωτεύουσα του νησιού τη Χώρα και κάτω από το χωριό Μαυρατζαίοι δεσπόζει στην περιοχή και αποτελεί έναν πνευματικό πόλο έλξης.
Ο Νείλος καθοδηγούμενος υπό υπερφυσικής προελεύσεως φωτός ανακάλυψε ύστερα από εκσκαφή την εικόνα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και για το θαυμαστό αυτό γεγονός ανήγειρε μικρό ναό.
Ο πρώτος ναός που ανήγειρε ο Νείλος παρουσίασε σύντομα σημάδια φθοράς και στατικών προβλημάτων, λόγω της αστάθειας του εδάφους και των πολλών υπόγειων ρευμάτων νερού κι έτσι προεβλήθη η επιτακτική ανάγκη της ανοικοδομήσεώς του.
Ο τότε ηγούμενος της μονής Γρηγόριος, καταγόμενος από τους Μαυρατζαίους, μαζί με την Αδελφότητα πήραν την απόφαση τον Ιανουάριο του 1838 να προχωρήσουν σε αυτό το έργο έχοντας εξασφαλίσει την σχετική άδεια από την ηγεμονική διοίκηση και την έγκριση του επιχωρίου επισκόπου.
Για την υλοποίηση αυτού του μεγαλεπήβολου στόχου χρειάσθηκε να συνδράμει οικονομικά η τοπική κυβέρνηση όσο και ο πιστός λαός του νησιού στο πλαίσιο ειδικής “ζητείας” που διοργανώθηκε από τους μοναχούς.
Πράγματι, η ανέγερση του νέου καθολικού πάνω στα θεμέλια του παλαιού πραγματοποιήθηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και τελικά τα εγκαίνια τελέσθηκαν την παραμονή της πανηγύρεως την 13η Σεπτεμβρίου 1839 από τον τότε Μητροπολίτη Σάμου Θεοδόσιο.
Ο ξυλόγλυπτος άμβωνας κατασκευάσθηκε το 1843 και επιχρυσώθηκε το 1873, ενώ ο δεσποτικός θρόνος σκαλίστηκε το 1844 και επιχρυσώθηκε το 1877.
Το 1848 πραγματοποιήθηκε η αγιογράφηση του ναού με λαϊκή τεχνοτροπία από τον εντόπιο ζωγράφο Ιωάννη από τη Χώρα, από την οποία διασώζονται ολίγα σπαράγματα στη δυτική πλευρά και στο ιερό βήμα.Το ίδιο έτος τοποθετήθηκαν και οι δυο πολυέλαιοι, ένας κεντρικός ορειχάλκινος κατασκευασμένος στη Μόσχα και ένας μικρότερος κρυστάλλινος, δωρεές του Πατριάρχη Κυρίλλου.
Οι περισσότερες εικόνες του τέμπλου είναι ζωγραφισμένες από τους Κυδωνιείς αδελφούς Βεζυρόπουλους κατά την έβδομη δεκαετία του 19ου αιώνα. Οι εικόνες του Χριστού και της Παναγίας είναι του 17ου αιώνα, ενώ η εφέστιος εικόνα του Τιμίου Σταυρού που βρίσκεται επίσης στο τέμπλο φέρει αργυρή επένδυση του 1776.
Σημαντικές στιγμές και ορόσημο για την πνευματική ζωή στη Σάμο αποτελούν οι πανηγύρεις της Ιεράς Μονής. Η μονή πανηγυρίζει πρωτίστως την 14η Σεπτεμβρίου κατά τη μεγάλη Δεσποτική εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Πρόκειται για ένα πανσαμιακό προσκύνημα το οποίο συγκεντρώνει πιστούς από όλα τα μέρη του νησιού, ενώ πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922 πολλοί ήσαν και οι προσκυνητές από την απέναντι όχθη της Ιωνικής γης, ερχόμενοι να προσκυνήσουν τον “Μεγάλο Σταυρό” όπως αποκαλείται ακόμη και σήμερα η Ιερά αυτή Μονή.
Δεύτερη πανήγυρη τελείται την Γ΄ Κυριακή των Νηστειών, της “Σταυροπροσκυνήσεως” όπου κατά τον εσπερινό της κυριώνυμης ημέρας ψάλλονται οι Χαιρετισμοί του Τιμίου Σταυρού.
Το έθιμο του νιπτήρος
Το έθιμο του νιπτήρος
Φωτογραφίες από τον περίβολο της Μονής του Τιμίου Σταυρού