iSamos.gr Η ενημερωτική σελίδα της Σάμου! Εξερευνήστε τη Σάμο, τις παραλίες της, τη φύση της, τις ομορφιές της. Διαβάστε την ιστορία της Σάμου
Αποστασία της Σάμου
Έξι χρόνια μετά τις τριακοντούτεις σπουδές που εξησφάλισαν την ειρήνη στην Ελλάδα, η Αθήνα ήλθε σε πόλεμο προς ισχυρο μέλος της συμμαχίας της για να υπερασπισθεί ασθενέστερο μέλος, επιβεβαιώνοντας συχρόνως την ηγετική θέση της στη συμμαχία. Το χειμώνα του 441/440 π.Χ. είχε ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ της Σάμου και της Μιλήτου εξαιτίας διενέξεως για την πριήνη και την περιοχή της και επικρατούσαν οι Σάμιοι. Η Πριήνη απευθύνθηκε στην Αθήνα ως ηγέτιδα δύναμη της συμμαχίας, κατηγόρησαν τους Σαμίους για άδικη επίθεση εναντίον τους. Και οι δύο εμπόλεμοι ήταν μέλη της συμμαχίας. Οι Σάμιοι μάλιστα ήταν πιστοί σύμμαχοι, διέθετον ισχυρό στόλο και είχαν διακριθεί εις τους κοινούς αγώνες. Και από τους δύο εμπόλεμους ήλθαν πρέσβεις εις τας Αθήνας. Οι Αθηναίοι εκάλεσαν και τα δύο μέρη να καταπαύσουν τον πόλεμο και να παραπέμψουν τη διαφορά τους σ’ αυτούς προς διαιτησία. Οι Σάμιοι (ολιγαρχικοί κυβέρνηση – η Πριήνη Δημοκρατική κυβέρνηση) δεν εδέχθησαν. Τότε οι Αθηναίοι ενήργησαν με ταχύτητα και την άνοιξη του 440 π.Χ. έστειλαν σαράντα πλοία, από εκείνα που ευρίσκοντο διαρκώς έτοιμα με αρχηγό τον Περικλή. Οι Σάμιοι δεν αντιστάθηκαν και ο Περικλής εύκολα κατέλυσε την αρχή των ολιγαρχικών και εγκαθίδρυσε δημοκρατικό πολίτευμα.
Οι ολιγαρχικοί Σάμιοι κατέφυγαν στον Σατράπη (Πέρση) της Λυδίας Πισσούθνη και έκλεισαν συμμαχία που προέβλεπε και βοήθεια από το φοινικικό στόλο. Και με αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον των Δημοκρατικών συνέλαβαν πολλούς και αιχμαλώτισαν την Αθηναϊκή φρουρά και τους άλλους εκεί Αθηναίους τους οποίους έστειλαν εις τον Πισσούθνη και αποστάτησαν φανερά από την Αθηναϊκή συμμαχία.
Μόλις έφθασε η είδηση στην Αθήνα έστειλαν 60 πλοία με στρατηγό τον Περικλή οι δύο στόλοι (Σαμιακός Αθηναϊκός) εναυμάχησαν και ο Περικλής “λαμπρώς ενίκα” έκαμε απόβαση στη Σάμο και επολιόρκησε αυτήν και από την ξηρά και από τη θάλασσα. Οι Σάμιοι στη θαλάσσια περιοχή του νησιού τους έχουν επιτυχίες και ενίσχυσαν σημαντικά την άμυνά τους με την επάρκεια εφοδίων που εξησφάλισαν. Οι Αθηναίοι έστειλαν νέες ενισχύσεις και η πολιορκία της Σάμου έγινε στενά με πολιορκητικές μηχανές διά πρώτη φορά χρησιμοποιήθησαν.
Η πολιορκία παρατάθηκε επί 9 μήνες και τον Μάιο του 440 π.Χ. παραδόθηκε με όρους να γκρεμίσει τα τείχη να παραδώσουν το στόλο να δώσουν ομήρους να καταβάλουν αποζημίωση 1276 τάλαντα όσα τα έξοδα του πολέμου και εγκαθιδρυθεί δημοκρατικό καθεστώς.
Το Βυζάντιο μιμούμενο τη Σάμο επαναστάτησε αλλά η καταστολή της αποστασίας δεν εδυσκόλεψε την Αθήνα. Σε οριμένες όμως πόλεις της Χερσονήσου και του Ελλησπόντου σημειώθηκε αντίδραση εναντίον της Αθήνας την οποίαν αντιμετώπισε εύκολα. Ο Περικλής εξεφώνησε τον Eπιτάφιο για να τιμηθούν οι νεκροί του πολέμου με τους Σαμίους. Τόνισε ότι “αυτοί έχουν γίνει αθάνατοι, όπως οι θεοί. Γιατί και εκείνους (τους θεούς) δεν τους βλέπουμε αλλά συμπεραίνουμε ότι είναι αθάνατοι από τις τιμές που αποδίδονται εις αυτούς και από τα αγαθά που μας παρέχουν” όταν κατέβηκε από το βήμα πολλές γυναίκες τον επεφημούσαν και τον στεφάνωναν με στεφάνια και ταινίες ως αθλητή νικητής. H Ελπινίκη η αδελφή του Κίμωνος τον πλησίασε και του είπε: Πιστεύεις αλήθεια Περικλή πως αυτά που έκαμες είναι θαυμαστά και άξια στεφανών, τη στιγμή που εξώντωσες πολλούς και ανδρείους οπλίτες όχι πολεμώντας τους Φοίνικες και τους Πέρσες, όπως ο αδελφός μου Κίμων, αλλά υποτάσσοντας σύμμαχο και συγγενή διηγείται ο Πλούταρχος με την καταστολή της αποστασίας Σάμου – Βυζαντίου το γόητρο της Αθήνας είχε σωθεί. Εχρειάζοντο όμως να ναυπηγούντο συνεχώς νέα πλοία και εχρειάζοντο ξυλεία και ο τόπος που προσεξε αυτήν ήταν η Χαλκιδική. Έκλεισαν συμμαχία με το βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκα Β’ επροχώρησαν εις την ίδρυση αποικίας το 437 π.Χ. την Αμφίπολη κτισμένη επάνω σε ένα λόφο που εδέσποζε στον Στρυμόνα ποταμό.
Διαβάστε μια μετάφραση των ανωτέρων από το αρχαίο κείμενο: Θουκυδίδου Ιστορίαι (Μετάφραση Ελ. Βενιζέλου)
Κατά το έκτον μετά την συνθήκην αυτήν έτος, οι Σάμιοι και οι Μιλήσιοι περιήλθαν διά την κατοχήν της Πριήνης εις πόλεμον, κατά την διάρκειαν του οποίου οι Μιλήσιοι, μειονεκτούντες στρατιωτικώς, ήλθαν προς τους Αθηναίους καταφερόμενοι εναντίον των Σαμίων.
Τους Μιλησίους υπεστήριζαν και μερικοί ιδιώται από την Σάμον, οι οποίοι επεδίωκαν να ανατρέψουν το πολίτευμα της νήσου των. Συνεπεία τούτου, οι Αθηναίοι, πλεύσαντες εις Σάμον με στόλον σαράντα πλοίων, εγκαθίδρυσαν την δημοκρατίαν, και αφού παρέλαβαν ομήρους πενήντα παιδία και πενήντα άνδρας -τους οποίους ετοποθέτησαν προς φύλαξιν εις την Λήμνον- ανεχώρησαν αφίσαντες φρουράν. Μερικοί, εν τούτοις, από τους Σαμίους δεν ήθελαν να παραμείνουν, αλλ’ έφυγαν εις την απέναντι Μικρασιατικήν ακτήν, και αφού συνεννοήθησαν με τους επιφανεστέρους από τους ολιγαργικούς της πόλεως, και συνωμολόγησαν συμμαχίαν με τον Πισσούθνην, υιόν του Υστάσπου, σατράπου τότε των Σάρδεων, και εστρατολόγησαν μισθοφορικήν δύναμιν επτακοσίων ανδρών, επέρασαν εν καιρώ νυκτός εις την Σάμον.
Και πρώτον επετέθησαν εναντίον των δημοκρατικών και συνέλαβαν τους περισσοτέρους από τους αργηγούς των, έπειτα απήγαγαν κρυφίως τους ομήρους των από την Λήμνον και απεκήρυξαν κάθε δεσμόν της Σάμου προς την Αθηναϊκήν ομοσπονδίαν, και τέλος παρέδωκαν εις τον Πισσούθνην την Αθηναϊκήν φρουράν και τους ανωτάτους Αθηναίους υπαλλήλους, όσοι ευρίσκοντο εις την νήσον, και ήρχισαν ευθύς να ετοιμάζουν εκστρατείαν κατά της Μιλήτου. Συνεπανεστάτησαν δε μετά των Σαμίων και οι Βυζάντιοι.
Αλλ’ οι Αθηναίοι, ευθύς ως το έμαθαν, έπλευσαν εναντίον της Σάμου με στόλον εξήντα πλοίων. Δέκα εξ από τα πλοία αυτά, εν τούτοις, δεν εχρησιμοποιήθησαν εις την εναντίον της νήσου επίθεσιν, διότι είχαν αποπλεύσει άλλα μεν εις Καρίαν, προς επιτήρησιν του Φοινικικού στόλου, αλλά δε εις Χίον και Λέσβον, διά να ζητήσουν την αποστολήν επικουριών. Αλλά τα λοιπά σαράντα τέσσερα πλοία, υπό την αρχηγίαν του Περικλέους και εννέα αλλων στρατηγών, εναυμάχησαν παρά την Τραγίαν νήσον πρός εβδομήντα Σαμιακά, ερχόμενα από την Μίλητον, εκ των οποίων είκοσι ήσαν οπλιταγωγά, και ενίκησαν οι Αθηναίοι, οι οποίοι, ενισχυθέντες βραδύτερον από τας Αθήνας με σαράντα νέα πλοία και από την Χίον και Λέσβον με είκοσι πέντε, ενήργησαν απόβασιν, και επειδή υπερείχαν κατά το πεζικόν, ήρχισαν να πολιορκούν την πόλιν από τας τρεις πλευράς διά της ανεγέρσεως ισαρίθμων πολιορκητικών τειχών, και από το μέρος της θαλάσσης διά του στόλου. Αλλ’ ο Περικλής, λαβών εξήντα πλοία από τον πολιορκητικόν στόλον, απήλθεν εσπευσμένως προς την Καύνον της Καρίας, καθόσον είχεν αναγγελθή ότι Φοινικικός στόλος πλέει εναντίον των Αθηναίων, και ο Στησαγόρας μαζί με άλλους είχεν ήδη εκπλεύσει από την Σάμον με πέντε πλοία, διά να ζητήση την βοήθειαν του Φοινικικού στόλου.
Εν τω μεταξύ, εκπλεύσαντες οι Σάμιοι, επέπεσαν αιφνιδιαστικώς κατά του ναυτικού σταθμού των Αθηναίων, ο οποίος δεν επροστατεύετο με σταυρώματα, και καταστρέψαντες τα περίπολα πλοία και ναυμαχήσαντες κατ’ εκείνων όσα εξέπλευσαν προς αντιμετώπισίν των, ενίκησαν και εκυριάρχησαν της πλησίον των ακτών θαλάσσης επί δύο εβδομάδας, κατά την διάρκειαν των οποίων εισήγαν και εξήγαν ό,τι ήθελαν. Αλλά μετά την επιστροφήν του Περικλέους, απεκλείσθησαν εκ νέου από το μέρος της θαλάσσης. Βραδύτερον ήλθαν προς επικουρίαν, από τας Αθήνας, σαράντα πλοία υπό τον Θουκυδίδην, τον Άγνωνα και τον Φορμίωνα, και έτερα πάλιν είκοσι υπό τον Τληπόλεμον και Αντικλέα, και από την Χίον και Λέσβον τριάντα. Οι Σάμιοι προέβησαν εις κάποιαν ναυμαχίαν μικράς σημασίας, αλλ’ επειδή δεν ημπορούσαν ν’ ανθέξουν περισσότερον, ηναγκάσθησαν, κατά τον ένατον μετά την έναρξιν της πολιορκίας μήνα, να υποταγθούν διά συνθηκολογίας, κατά τους όρους της οποίας κατηδάφισαν τα τείχη των, έδωσαν ομήρους, παρέδωσαν τον στόλον των και ανέλαβαν την υποχρέωσιν να καταβάλουν τα έξοδα του πολέμου κατά τακτάς δόσεις. Και οι Βυζάντιοι, εξ άλλου, υπετάχθησαν, παραδεχθέντες να είναι υπήκοοι όπως πριν.
