Σάμος: Ένα αφιέρωμα από την εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ”

H Σάμος τα έχει όλα, όσο υπερβολικό κι αν ακούγεται. Ίσως δεν είναι ο ιδανικότερος προορισμός για ξέφρενες νύχτες, ωστόσο κρύβει εκπλήξεις με ξεφάντωμα για τους νεότερους στο Κοκκάρι και στο Πυθαγόρειο, χορταστικές βραδιές με θαλασσινά πλάι στη θάλασσα στο Ποσειδώνειο, στον Μαραθόκαμπο και στο Καρλόβασι, ειδυλλιακούς περιπάτους σε ορεινά γραφικά χωριά, όπως τις Μανωλάτες και τους Βουρλιώτες και απεριόριστες επιλογές για κολύμπι σε παραλίες με βότσαλο ή άμμο, σε κάθε γωνιά του νησιού. Κι όλα αυτά σε έναν προορισμό με ιστορία και αρχαιολογικό ενδιαφέρον και γλυκόπιοτο κρασί. Και που ξέρετε, μπορεί να είστε τυχεροί και να πέσετε πάνω στα γυρίσματα της διεθνούς κινηματογραφικής παραγωγής για τη ζωή του Πυθαγόρα.

Πυθαγόρειο Πήγα για πρώτη φορά στη Σάμο πριν από 20 χρόνια. Στα πρώτα νιάτα, το νησί φάνταζε μαγικό και γεμάτο εκπλήξεις, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ πιο ήσυχο και οικογενειακό από τουριστικούς προορισμούς όπως η Ρόδος ή η Κως. Κι ήταν τόσο καθοριστική αυτή η πρώτη επαφή με το νησί, που ακολούθησαν κι άλλα ταξίδια ως εδώ. Κάθε φορά όλο και κάτι άλλαζε, αλλά, παρόλη την καταστροφική μανία της φωτιάς, που έβαλε τη σφραγίδα της στην εξέλιξη της Σάμου, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η εικόνα ενός καταπράσινου παράδεισου, με οργιώδη βλάστηση, καταπληκτικά νερά για μπάνιο και πανέμορφα χωριά μακριά από τις δύο κωμοπόλεις του νησιού, παρέμενε η ίδια. Άλλωστε, η Σάμος είναι όσο μεγάλη χρειάζεται για να γεννά συνεχώς καινούργιο ενδιαφέρον στον επισκέπτη, ακόμη κι αυτόν που νομίζει ότι τα έχει δει όλα.

Το Καρλόβασι είναι η πρώτη κατοικημένη περιοχή που γνωρίζεις, καθώς εδώ βρίσκεται και το πρώτο λιμάνι, στη διαδρομή του πλοίου της γραμμής, από τον Πειραιά. Το κυρίαρχο στοιχείο, που αντιλαμβάνεσαι στην παράκτια, κιόλας, ζώνη είναι ο βιομηχανικός της χαρακτήρας σε παλιότερες εποχές. Ευτυχώς, πολλά από τα παλιά βυρσοδεψεία που έστεκαν σιωπηρά μνημεία ενός ένδοξου παρελθόντος για αρκετά χρόνια, τον τελευταίο καιρό αξιοποιούνται και ξαναπαίρνουν ζωή. Ανεβαίνοντας προς το εσωτερικό, καταλαβαίνεις ότι πολλές παλιές γειτονιές διατηρούν αυτό το χρώμα που ταιριάζει στην πρώτη αίσθηση. Αν κάνεις τον περίπατο στην πόλη και βιαστείς να συνεχίσεις ανατολικά για να πας στα πιο τουριστικά μέρη του νησιού, θα χάσεις τη μοναδική εμπειρία που λέγεται “Ποτάμι”. Ελάχιστα χιλιόμετρα δυτικότερα του Καρλοβάσου, ένα ποτάμι ξεκινά από τα έγκατα της γης και περνά μέσα από μια ρεματιά με οργιώδη βλάστηση, για να καταλήξει στη θάλασσα, κοντά σε μια εντυπωσιακή παραλία με βότσαλα. Το καλοκαίρι, οι επισκέπτες του νησιού, μπαίνουν στο μικρό φαράγγι, περπατούν πλάι στην κοίτη της ρεματιάς, ανάβουν, πρώτα, ένα κερί στο ξωκλήσι της Μεταμόρφωσης (1250 μ.Χ.) και φτάνουν ως το σημείο που η κοίτη στενεύει και σχηματίζει μικρούς καταρράκτες και λιμνούλες που προσφέρονται για κολύμπι. Σε ένα από τα επόμενα ταξίδια μου στο νησί, προχώρησα ακόμη δυτικότερα και ανακάλυψα δυο παραλίες που δεν είναι προσβάσιμες από τη στεριά, παρά μόνο αν αποφασίσεις να περπατήσεις μέσα από ένα στενό μονοπάτι μέσα στο δάσος. Πρόκειται για το Μικρό και το Μεγάλο Σεϊτάνι, που διακρίνονται από μακριά όταν προσεγγίζεις στο Καρλόβασι με το καράβι και είναι ακόμη αλώβητες από την τουριστική ανάπτυξη. Ο πιο ξεκούραστος τρόπος για να φτάσεις στις δύο παραλίες είναι από τη θάλασσα με σκάφος.

Η άλλη κωμόπολη του νησιού είναι και το τελευταίο λιμάνι του πλοίου. Το Βαθύ σε κερδίζει με δύο πράγματα, την παραλιακή του ζώνη όπου ξεχωρίζουν κάποια επιβλητικά δημόσια κτίρια, νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, όπως η Νομαρχία, η Λέσχη Αξιωματικών, το Δημαρχείο και την Εθνική Τράπεζα, αλλά και το Άνω Βαθύ, την παλιά πόλη, που κρατά αναλλοίωτα τα στοιχεία της παράδοσης και είναι πλημμυρισμένο με χρώματα. Ο περίπατος στα στενοσόκακα είναι επιστροφή στο χρόνο και προσφέρει συγκινήσεις, όσο λίγα άλλα μέρη στο ανατολικό Αιγαίο. Οι τουρίστες, πάντως, καταλήγουν στην παραλιακή ζώνη, κοντά στο λιμάνι, όπου δίνεται η δυνατότητα για μια ήσυχη και ξεκούραστη βόλτα και φαγητό ή ποτό στα εστιατόρια και τα καφέ. Στην κεντρική Πλατεία ξεχωρίζει το μαρμάρινο λιοντάρι, κεντρικό μνημείο, που αγναντεύει στη θάλασσα.
Αξίζει τον κόπο να γνωρίσετε την ιστορία του νησιού με μια επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου θα δείτε εξαιρετικά ενδιαφέροντα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο του Ηραίου, όπως ένας Κούρος κολοσσικών διαστάσεων, αλλά και στο Λαογραφικό Μουσείο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, ακόμη, η Δημοτική Πινακοθήκη με κειμήλια από την νεότερη ιστορία του νησιού, και το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης.

Όπως χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, έτσι κι εγώ, πέρασα όμορφα απογεύματα και διασκεδαστικά βράδια στο Πυθαγόρειο. Για να φτάσει κανείς ως εδώ από το Βαθύ, έχει δύο επιλογές. Στην πρώτη περίπτωση θα πάρει τον πιο γρήγορο δρόμο, που περνά πάνω από τις αλυκές και την Ψιλή Άμμο, μία από τις ωραιότερες αμμουδιές του νησιού και την πιο κοντινή στα τουρκικά παράλια. Η δεύτερη διαδρομή είναι από το εσωτερικό και περνά από το γραφικό χωριό των Μυτιληνιών. Όπως αποκαλύπτει το όνομα, εδώ έφτασαν πριν πολλά χρόνια εσωτερικοί μετανάστες από τη Μυτιλήνη και έφτιαξαν τα πρώτα σπίτια. Αυτό για το οποίο καμαρώνουν σήμερα οι Μυτιληνιοί είναι το μοναδικό Παλαιοντολογικό τους Μουσείο, στο οποίο θα δείτε ευρήματα από σπήλαια του νησιού των προϊστορικών χρόνων, πετρώματα από πολλές νησιωτικές περιοχές και βαλσαμωμένα ζώα ανάμεσα στα οποία και το γνωστό “Καπλάνι της Βιτρίνας”.

Το Πυθαγόρειο είναι αλήθεια ότι κερδίζει τις εντυπώσεις και θα κρατήσει κι εσάς, όπως κράτησε κι εμένα όσες φορές επισκέφτηκα τη Σάμο, αρκετές ώρες ίσως και μέρες για να το γνωρίσετε καλά και να το ζήσετε ακόμη καλύτερα. Εδώ βρίσκεται και το αεροδρόμιο του νησιού. Το κυρίως χωριό είναι ένα γραφικό λιμανάκι, που διαμορφώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες με γνώμονα την τουριστική αξιοποίηση. Ωστόσο, δεν έχασε το χρώμα του, παρά τα δεκάδες σκάφη αναψυχής που φιλοξενεί στον προβλήτα του. Ο περίπατος στο πλακόστρωτο είναι πάντοτε γοητευτικός, ιδίως όταν σουρουπώνει. Το ίδιο κι ένας καφές σε κάποιο από τα πολλά τουριστικά μαγαζιά που βρίσκονται σχεδόν μπροστά στη θάλασσα. Μέσα ή γύρω από το Πυθαγόρειο υπάρχουν αξιοθέατα που επιβάλλεται να γνωρίσεις. Μπαίνοντας με το αυτοκίνητο από την πλευρά της Χώρας, βλέπεις στα δεξιά σου τα ερείπια του Κάστρου. Πρόκειται για το Πολυκράτειο τείχος της αρχαίας πόλης, του οποίου η περίμετρός φτάνει τα 6.222 μ. Μέσα και γύρω από τα τείχη βρίσκονται χτισμένα μικρά γραφικά σπιτάκια, στην παλιά πλευρά του Πυθαγορείου. Από το Κάστρο σώζεται, ακόμη, αναστηλωμένος ο Πύργος του Λογοθέτη, που κατασκευάστηκε πολύ αργότερα, στα 1824.
Στα αριστερά του προβλήτα δεσπόζει το άγαλμα του Πυθαγόρα, που δείχνει το περίφημο θεώρημά του. Ακριβώς πάνω από τα τελευταία σπίτια της νότιας πλευράς του χωριού, σχεδόν όλοι οι επισκέπτες του Πυθαγορείου επισκέπτονται το Ευπαλίνειο Υδραγωγείο. Πρόκειται για ένα αρχαίο έργο που κατασκευάστηκε το 550 π.Χ. για να αποτελέσει το σύστημα υδροδότησης του Πυθαγορείου, στα χρόνια του Τύραννου Πολυκράτη και αποτελεί ένα αληθινό θαύμα τεχνολογίας για την εποχή του. Η κατασκευή του αγωγού ξεκίνησε από τις δύο πλευρές και με μαθηματικούς υπολογισμούς της εποχής, οι δύο σήραγγες συναντήθηκαν στη μέση, με ελάχιστη απόκλιση. Αξιόλογα ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή θα δείτε στην Αρχαιολογική Συλλογή του Πυθαγορείου, ενώ, σε πολύ μικρή απόσταση επιβάλλεται να επισκεφτείτε τον ιερό χώρο του Ηραίου. Ανάμεσα στα λείψανα των παλιών κτιρίων, ξεχωρίζει ο ναός της θεάς Ήρας, που ήταν ο μεγαλύτερος στην εποχή του. Θα δεις, ακόμη, υπολείμματα του ναού της Αφροδίτης, του ναού της Κυβέλης κ.α.

Βαθύ Με αφετηρία το Πυθαγόρειο, θα ανακαλύψετε πανέμορφες διαδρομές προς τα βόρεια και τα δυτικά. Θα δείτε όμορφα ορεινά χωριά, όπως τον Παγώνδα και τον Πύργο, τους Μαυραντζαίους, του Κουμαραδαίους, τους Μύλους και τους Σπαθαραίους, αλλά και γραφικά λιμανάκια, όπως το Ποσειδώνιο, προς την αντίθετη κατεύθυνση, πιο κοντά στο Βαθύ. Η διαδρομή προς τα δυτικά θα σε οδηγήσει στον Μαραθόκαμπο, ένα μεγαλοχώρι, έδρα του ομώνυμου δήμου, που είναι χτισμένο αμφιθεατρικά, πάνω από την μεγαλύτερη αμμουδιά του νησιού. Κάτω από το χωριό, αξίζει να ανακαλύψεις μια ήπια διαδρομή που περνά από μικρά και ειδυλλιακά χωριά όπως τα Κουμαίϊκα, τα Σκουραίϊκα και το Νεοχώρι. Στην περιοχή του Μαραθοκάμπου, ζήτησε να μάθεις που βρίσκεται το σπήλαιο με την εκκλησία της Σαραντασκαλιώτισσας, που έχει ωραίες τοιχογραφίες. Στο τέλος της διαδρομής, θα ζητήσεις να δεις από κοντά τη λεγόμενη Σπηλιά του Πυθαγόρα, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, έζησε τα τελευταία του χρόνια ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός. Το τέρμα του δρόμου θα σας οδηγήσει στα ανεξερεύνητα χωριά του επιβλητικού βουνού Κέρκη. Παραλίες δυσπρόσιτες, παλιά καρνάγια και χωριά με υπέροχη θέα προς το ηλιοβασίλεμα, βρίσκονται εκεί, όπου η άσφαλτος δίνει τη θέση της σε μονοπάτια.

Τη βόρεια πλευρά του νησιού θα την αφήσεις τελευταία. Είναι άλλωστε τόσες οι παρακάμψεις που θα κάνεις, που θα χρειαστεί πάνω από ένα 24ωρο για να την γνωρίσεις όσο καλά χρειάζεται. Στα δικά μου ταξίδια στο νησί, είναι αλήθεια ότι εντυπωσιάστηκα από τα ημιορεινά χωριά που βρίσκονται πάνω από τις βορινές παραλίες. Οι Βουρλιώτες, οι Μανωλάτες, οι Σταυρινήδες, η Άμπελος και πολλά άλλα από τα χωριά που είναι σκαρφαλωμένα πάνω από την μεγάλη θάλασσα, είναι εξαιρετικά γραφικά, με παλιά σπιτάκια, στενά καλντερίμια, αυλές με ορτανσίες και γεράνια και καφενεδάκια αλλά και ταβέρνες με πολύ ωραία χωριάτικη ατμόσφαιρα. Σε μία, μάλιστα, από τις διαδρομές αυτές, θα ανεβείς διαδρομή πλάι σε ποτάμι, με πολύ πυκνή βλάστηση από πλατάνια, που λέγεται “Αηδόνια”.

Το Σύνταγμα του Γενέλεω, στο Ηραίο Τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν νέοι δρόμοι που οδηγούν σε μια, παρθένα, ακόμη, περιοχή της Σάμου, που βρίσκεται στα βορειοανατολικά, στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής. Λίγα νεόκτιστα σπίτια, ένα ξωκλήσι πλάι στο λιμανάκι των ψαράδων και κάποιες ήσυχες μικρές παραλίες βρίσκονται εδώ και προσκαλούν τον πιο υποψιασμένο για να τα γνωρίσει.

Επειδή, όμως, νησί σημαίνει πάντοτε και νυχτερινό ξεφάντωμα, το Κοκκάρι σε περιμένει, στα μισά της διαδρομής από το Καρλόβασι για το Βαθύ, για φαγητό, πιοτό και ξενύχτι. Αν αισθάνεσαι ότι δεν σε αποπροσανατολίζει από τη διασκέδαση, δοκίμασε να μπεις και στην εκκλησία της Παναγίας (1819) για να θαυμάσεις το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Οι παραλίες της Σάμου

Facebook comments