iSamos.gr Η ενημερωτική σελίδα της Σάμου! Εξερευνήστε τη Σάμο, τις παραλίες της, τη φύση της, τις ομορφιές της. Διαβάστε την ιστορία της Σάμου
Ο Παγώνδας βρίσκεται στο Νότιο Ανατολικό τμήμα της Σάμου, σε απόσταση 12 χλμ από το Πυθαγόρειο. Πρόκειται για ένα χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά στις ανατολικές πλαγιές του Μπουρνιά, σε υψόμετρο 180 μέτρων.
Το iSamos.gr επισκέφθηκε το χωριό και σας μεταφέρει πληροφορίες με πηγή το διαδίκτυο αλλά και φωτογραφίες με το δικό του φακό.
Το χωριό Παγώνδας έχει προνομιακή θέα προς τον κάμπο της Χώρας, το ανοιχτό του Αιγαίου Πέλαγος και του μοναδικού και ανεπανάληπτου ορίζοντα της Ιωνίας, όπου αιτιωδώς έλαμψε το πνεύμα των αρχαίων φιλοσόφων, προικοδοτώντας την Οικουμένη με δημιουργικό λογισμό.
Για την προέλευση του ονόματός του (Παγώνδας) υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη ότι προέρχεται απ’ το παγών – δα, που σημαίνει «γη των πηγών» και η δεύτερη, που είναι μάλλον η επικρατέστερη, ότι το όνομα το έφεραν οι πρώτοι κάτοικοι του δεύτερου εποικισμού της Σάμου, που εγκαταστάθηκαν πρώτοι στην περιοχή, προερχόμενοι από το χωριό Παγόντας της Εύβοιας.
Αξιοθέατα του χωριού είναι, η μοναδικού κάλλους πλακόστρωτη πλατεία του, ο μεγαλόπρεπος ναός της Αγίας Τριάδας με το εκκλησιαστικό του μουσείο, ο ναός του Χριστού με το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικά μαρμάρινο καμπαναριό του (κηρυγμένο ως μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού και επέκεινα της UNESCO), που χρονολογείται τοn 16ο αιώνα, το παλαιό δημοτικό σχολείο που σήμερα λειτουργεί ως λαογραφικό και ιστορικό μουσείο, τα πολλά και δομικά περίτεχνα ξωκλήσια του, το παλιό συνεταιριστικό μηχανικό ελαιοτριβείο του, οι ερειπωμένοι νερόμυλοι και τα δημοτικά χειρονακτικά πλυντήρια του 19ου αιώνα.
Στην ευρύτερη περιοχή του θεωρούνται εξαίρετου φυσικού κάλλους, οι εκπληκτικές παραλίες της Τσόπελας και της Κυριακούς, το δε επιβλητικό κακόρεμα, ως απότοκος της γεωφυσικής μεταβολής του Αιγαίου, με το δίδυμο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία να διακρίνεται στην κορυφή του βουνού, απ’ όπου η θέαση της ανατολής και της δύσης του ηλίου, μεταβάλει εν δυνάμει σε ποιητή κάθε επισκέπτη του.
Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκαλλιέργεια και την αμπελουργία. Παράγουν επίσης και ποικιλία άλλων εξαιρετικών βιολογικών προϊόντων, όπως χαμάδες, μέλι, τυρί, έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, λαχανικά, νωπά και ξερά φρούτα, με ιδιαίτερη έμφαση στα γεμιστά σύκα.
Τα μεγαλύτερα ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα του χωριού είναι, το πρωτοποριακό –ιστορικά- συνεταιριστικό του κίνημα, οι αξιοθαύμαστοι αγώνες των κατοίκων του κατά τη διάρκεια της Κατοχής με τους πρώτους αντάρτες της Σάμου και το υψηλότατο ποσοστό αριστούχων και εισερχόμενων στα Πανεπιστήμια, που έχουν διαπρέψει στην Ελλάδα και παγκοσμίως ως ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες και επιστήμονες.
Στα σύγχρονα ξεχωρίζουν, το έθιμο των Αποκριών (Kαδής) η Γιορτή του Πατέρα που διοργανώνεται από τον Σύλλογο Κυριών «Oμόνοια» την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου και τα πολλά θερινά πανηγύρια, όπως αυτό της Αγίας Τριάδας, της Παναγίας, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονα.
Στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Παγώνδα ανήκει ο ιστορικός και νυν τουριστικός Οικισμός του Ηραίου, δομημένος πλευρικά της απορροής του ποταμιού Ίμβρασσος, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία έλουζε το κάλλος της η θεά ΗΡΑ, προκαλώντας ταραχή και σφοδρότητα «αλληγορικού» Έρωτος στον μέγα Δία.
Στο τόπο αυτό, τόσο για τη μυθολογική, όσο και για τη γεωγραφική του ιδιαιτερότητα, χτίστηκε από τους ονομαστούς κατά την αρχαιότητα αρχιτέκτονες Ροίκο & Θεόδωρο, στο όνομα της Θεάς, ο μεγαλύτερος -σύμφωνα με τον Ηρόδοτο- Ναός της αρχαιότητας και ελάμβαναν μέρος οι αρχαίες θερινές τελετές «τα Ήραια». Από τα σωζόμενα ερείπια του Ναού ξεχωρίζουν, η ιδιαιτερότητα του Ιερού και η μοναδική ορθή μαρμάρινη κολόνα του, χάρη στην οποία πήρε και το όνομά της η ευρύτερη περιοχή.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΕ ΤΟ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ISAMOS.GR
Στο χωριό Παγώνδας που στη δεκαετία του 60 αριθμούσε 3.500 και σήμερα φτάνει δεν φτάνει τους 1000 κατοίκους, έδιναν από παλιά στα παιδιά αρχαία ελληνικά ονόματα. Ο κατάλογος που ακολουθεί περιλαμβάνει βαφτιστικά ονόματα συγκεκριμένων προσώπων που κατάγονταν ή κατάγονται από τον Παγώνδα και έζησαν ή ζουν στον Παγώνδα ή οπουδήποτε αλλού.
Η καταγραφή των ονομάτων αυτών έγινε από τον γράφοντα Κώστα Βαλεοντή και από την Μαριγώ Βαλεοντή–Χατζηχριστοδούλου, ενώ στον εμπλουτισμό του καταλόγου συνέβαλε ο Νίκος Δεμερτζής και λοιποί συγγενείς.
Για όλους μας η σύνταξη του καταλόγου αυτού ήταν ταυτόχρονα μια ανασκόπηση της ζωής στον Παγώνδα από παλιά μέχρι σήμερα και ανάκληση στη μνημη προσώπων και σκηνών που συνδέονται με τα πρόσωπα αυτά είτε άμεσα είτε μέσω διηγήσεων παλαιότερων Παγωνδιωτών (γονιών και παππούδων μας).
Τα περισσότερα ονόματα είναι αρχαία ελληνικά κύρια ονόματα (π.χ. ονόματα θεών και ηρώων της ελληνικής μυθολογίας)· μερικά είναι αρχαιοελληνικά προσηγορικά ονόματα που χρησιμοποιήθηκαν αργότερα ως κύρια (η σχετική πληροφορία αναγράφεται στη στήλη Σχόλιο). Ο κατάλογος περιλαμβάνει και κάποια (ελάχιστα) ονόματα με λατινική προέλευση. (Δείτε τον κατάλογο και όλες τις πληροφορίες ΕΔΩ:)
