Τρίτη , 19 Μαρτίου 2024
elen
Home / Αξιοθέατα / Το Δάσος του Ράντη στην Ικαρία

Το Δάσος του Ράντη στην Ικαρία

Το Δάσος του Ράντη αποτελεί ένα ώριμο δάσος το οποίο απαρτίζεται από υπεραιωνόβια δέντρα και είναι ιδιαίτερης βοτανικής, οικολογικής, αισθητικής και ιστορικής αξίας.

Η πολύ μεγάλη αξία του έγκειται στο γεγονός ότι αντιπροσωπεύει έναν τύπο οικοσυστήματος που είναι σπανιότατος στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα στον νησιωτικό χώρο του Αιγαίου.

Το Δάσος του Ράντη ή Γαίας ή Κήπων όπως αλλιώς λέγεται, ευρίσκεται περίπου στο μέσον του νησιού της Ικαρίας και στο νότιο τμήμα του. Καλύπτει συνολική έκταση 16 τετραγωνικών χιλιομέτρων -περίπου το 3% από την συνολική έκταση της Ικαρίας- και εκτείνεται σε υψόμετρο 200-800 μ., με κύριο πυρήνα του τον Άριο ή Αρια, όπως είναι η τοπική ονομασία του Quercus ilex, που καλύπτει έκταση 5.190 στρεμμάτων. Απέχει περί τα 10 χλμ. από τον Εύδηλο και 25-30 χλμ. από τον Αγ. Κήρυκο, την πρωτεύουσα του νησιού. Βορειοδυτικά του δάσους και σε απόσταση περίπου 5 χλμ. ευρίσκεται ο οικισμός του Φραντάτου, ενώ ανατολικά του και σε κοντινή απόσταση, ευρίσκονται οι οικισμοί Στελί, Δάφνη, Κοσοίκιον, και Πετροπούλι. Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Ευδήλου.

Χάρτης του δάσους Ράντη

Το Δάσος, ανατολικά οριοθετείται από το Χριστοβούνι (υψόμετρο 605 μ.) και το δημόσιο οδικό δίκτυο Ευδήλου – Κοσοικίων, προς τα βόρεια φθάνει ως το οροπέδιο Αρνοπέζα, ενώ η νότια πλευρά του οριοθετείται από τους γκρεμούς του ορεινού όγκου, που καταλήγουν μέχρι τη θάλασσα, φτάνει δε μέχρι την τοποθεσία Σταυρί και δυτικότερα τον Παπουτσοκρύφτη.

Τα ανατολικά όρια του δάσους φθάνουν μέχρι τα δυτικότερα του όρους Αθέρα, του κεντρικού ορεινού όγκου του νησιού, μιας περιοχής που έχει ενταχθεί στο δίκτυο των προστατευόμενων περιοχών του Δικτύου NATURA 2000.

Το Δάσος του Ράντη στην Ικαρία   Το Δάσος του Ράντη στην Ικαρία

Το Δάσος του Ράντη ευρίσκεται εγκατεστημένο σε μια περιοχή που παρουσιάζει έντονο ανάγλυφο, (δείτε παραπάνω φωτογραφίες) με ασβεστολιθικό υπόβαθρο που χαρακτηρίζεται από έντονα καρστικά φαινόμενα και φτωχό εδαφικό ορίζοντα. Η μορφολογία του εδάφους επιτρέπει την ανάπτυξη πληθυσμών πολλών ειδών ερπετών, παρέχοντάς τους τις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης.

Το Δάσος του Ράντη στην Ικαρία

Η Αριά εγκαταστάθηκε στη Μεσόγειο τουλάχιστο πριν από περίπου 25 εκατ. χρόνια και επιβίωσε μέσα από τις μεγάλες κλιματικές αλλαγές που έγιναν στο διάστημα αυτό. Στο νησί της Ικαρίας, η Αριά έχει παρουσιάσει εξαιρετική προσαρμογή και παίζει δομικό ρόλο στην πλούσια σύνθεση των φυτοκοινοτήτων του υπορόφου, αφού καθορίζει τις μικροκλιματικές συνθήκες.

Η Αριά ή Quercus ilex, όπως είναι η επιστημονική της ονομασία, είναι αειθαλές δέντρο ύψους 12- 15 μ. ή ψηλός θάμνος. Ο φλοιός του στην αρχή είναι λείος, γυαλιστερός και σταχτόχρωμος, ενώ αργότερα γίνεται σταχτοκάστανος, με εγκάρσιες και κατά μήκος σχισμές. Η περίοδος άνθησής του είναι από τον Απρίλιο έως και τον Μάιο. Τον Οκτώβριο και Νοέμβριο ωριμάζουν οι καρποί (μονοετείς), οι οποίοι αμέσως μετά πέφτουν. Κατά μέσο όρο κάθε δένδρο παράγει ετησίως 15.000 βελανίδια.

Είναι γνωστό ότι η Αριά εγκαταστάθηκε στη Μεσόγειο τουλάχιστο από το Μειόκαινο (πριν από περίπου 25 εκατ. χρόνια) και επιβίωσε μέσα από τις μεγάλες κλιματικές αλλαγές που έγιναν στο διάστημα αυτό. Κατά την τελευταία Παγετώδη περίοδο του Πλειστοκαίνου (που τελείωσε πριν από 13.000 χρόνια) σημαντικοί πληθυσμοί του δένδρου εγκαταστάθηκαν στον χώρο της Δυτικής Μεσογείου, όπου και απαντάται σήμερα σε αφθονία, καταλαμβάνοντας μεγάλες εκτάσεις και παίζοντας σημαντικό οικολογικό ρόλο στα οικοσυστήματα της περιοχής αυτής.

Η Αριά αναπτύσσεται αργά, με χαμηλούς ρυθμούς παραγωγής, γεγονός που την καθιστά ικανή στο να προσαρμόζεται σε φτωχά εδάφη όπως είναι τα εδάφη που αναπτύσσονται σε ασβεστολιθικό και δολομιτικό υπόβαθρο, σε χρονικά ανομοιογενείς βροχοπτώσεις, όπως και σε συνθήκες υδατικών και θερμοκρασιακών καταπονήσεων.
Οι Άριοι αποτελούν προστατευόμενο είδος της Οδηγίας 92/43 Παρ. I, κωδ: 9340.

Επιπλέον είδη του Δάσους του Ράντη

Έντονη είναι η παρουσία ψηλών δέντρων Κουμαριάς (Arbutus unedo) και Γλυστροκουμαριάς ή Άντρακλα (Arbutus andrachne), όπως επίσης και Φιλλύρεα ή Φιλλίκι ή Λεπρίνο (Phillyrea latifolia).

Ο Άντρακλας (Arbutus andrachne), έχει ιδιαίτερα ερυθρωπό κορμό και η υφή και όψη του μοιάζει με αντρικό σώμα, γεγονός στο οποίο αποδίδεται και η τοπική ονομασία του.

Στην μεγαλύτερη έκταση του Δάσους Ράντη, ο υπόροφος είναι ανύπαρκτος, ενώ εκεί που υπάρχει, απαρτίζεται από Πουρνάρι (Quercus coccifera), Αστοιβή (Sarcopoterium spinosum), Αφάνα (Genista acanthoclados), Ρείκια (Erica arborea) και Λαδανιά (Cistus monspeliensis).

Η πανίδα του Δάσους του Ράντη

Οι εναλλαγές τοπίου του Δάσους καθώς και η μορφολογία του εδάφους επιτρέπουν την ανάπτυξη πληθυσμών πολλών ειδών ερπετών, παρέχοντας κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης, όπως είναι οι βραχώδεις εκτάσεις, οι πέτρινοι φράχτες (πεζοΰλες ή ξερολιθιές), κ.ά.
Συγκεκριμένα, το Δάσος φιλοξενεί σαύρες, όπως είναι η Τούρκικη σαύρα (Lacerta oertzeni -είδος ενδημικό της Ικαρίας σε επίπεδο ηπείρου), το Σαμιαμίδι (Hemidactylus turcicus), ο Αβλέφαρος (Ablepharus kitaibelii), ο Οφίσωψ (Ophisops elegans), αλλά και φίδια όπως είναι ο Έφιος (Coluber caspius) και η προστατευόμενη οχιά (Vipera xanthina). Το Δάσος του Ράντη φιλοξενεί επίσης πληθυσμούς από διάφορα είδη μικρών θηλαστικών, όπως το προστατεύομενο Πετροκούναβο – η Ατσίδα (Martes foina), ο Σκαντζόχοιρος (Erinaceus concolor) καθώς και διάφορα είδη τρωκτικών.

Σημαντικότητα του Δάσους του Ράντη

Το Δάσος του Ράντη είναι ιδιαίτερης βοτανικής, οικολογικής, αισθητικής και ιστορικής αξίας.
Η πολύ μεγάλη αξία του δάσους από περιβαλλοντική αλλά και επιστημονική πλευρά, έγκειται στο γεγονός ότι αυτό αντιπροσωπεύει έναν τύπο οικοσυστήματος που σήμερα, είναι σπανιότατος στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα στον νησιωτικό χώρο του Αιγαίου.
Το δάσος του Ράντη, είναι ένα ώριμο δάσος, το οποίο απαρτίζεται από υπεραιωνόβια δέντρα, με αποτέλεσμα το όλο αυτό οικοσύστημα να έχει φτάσει στο τελευταίο στάδιο διαδοχής. Κυριαρχείται όπως προαναφέρθηκε, από Αριους ηλικίας άνω των 300 ετών, που αποτελούν προστατευόμε- νο είδος της Οδηγίας 92/43 Παρ. I, κωδ: 9340.

Στον Ελλαδικό χώρο, η Αριά (Quercus ilex) εντοπίζεται κυρίως στην Ήπειρο, σε μικρές συστάδες ή μεμονωμένα άτομα. Όσον αφορά την παρουσία της στο νησιωτικά χώρο του Αιγαίου, αυτή είναι σπάνια, και όπου υπάρχει, απαντάται με τη μορφή μεμονωμένων ατόμων. Αντιθέτως, στο νησί της Ικαρίας, η Αριά έχει παρουσιάσει εξαιρετική προσαρμογή και παίζει δομικό ρόλο στην πλούσια σύνθεση των φυτοκοινοτήτων και επηρεάζει τις μικροκλιματικές συνθήκες. Όμως, ενώ σε χώρες όπως είναι η Ιταλία, η Γαλλία και το Μαρόκο, η Αριά έχει γίνει αντικείμενο μελέτης για την εξάπλωση, φυσιολογία και προσαρμογή της, στην Ελλάδα, δυστυχώς, περνά απαρατήρητη και δεν προστατεύεται.

Ο υπολειμματικός χαρακτήρας του δάσους του Ράντη, καθιστά επιτακτική την με οποιονδήποτε τρόπο διατήρησή του, αφού πέραν των άλλων, αντιπροσωπεύει το αρχικό τοπίο της Μεσογειακής περιοχής, όπως αυτό διαμορφώθηκε πριν από 25 εκατ. χρόνια, μέσα στο Μειόναινο. (Sutherland & Hill, 1995).

Επίσης, λόγω της αρχαιότητάς του, το δάσος συνιστά «θησαυροφυλάκιο» πολύτιμων πληροφοριών, αφού κάθε δέντρο είναι μια ζωντανή βιοχημική απεικόνιση του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσεται. Είναι γνωστό πλέον πως η μελέτη ζωντανών και νεκρών δέντρων μπορεί να δώσει στοιχεία για κλιματικές αλλαγές και φυσικές καταστροφές που υπέστη η περιοχή, ακόμα και για ανθρωπογενείς επεμβάσεις σε πολύ μεγάλο βάθος χρόνου.

ΠΗΓΗ: Έντυπο πρώην Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Σάμου (Κείμενο Μιχαλιάδη Μιχαήλ, Γεωλόγου)

Συμμετέχετε και κερδίστε!

Check Also

Το CNN προτείνει τα 9 ομορφότερα νησιά της Ελλάδας. Η Ικαρία βρίσκεται στην 9η θέση!

Η Ικαρία βρίσκεται ανάμεσα στα εννέα ομορφότερα νησιά της Ελλάδας, με τίτλο: Το νησί με …

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *